Vorige week stond in Trouw een artikel waarin aandacht werd gevraagd voor het ‘normale’ sterven. In een periode waarin we dagelijks wel iets horen of lezen over ‘euthanasie’ en ‘voltooid leven’, wordt in dit artikel opgeroepen om (ook) aandacht te besteden aan het ‘normale’ sterven. Een aantal punten uit dit artikel:
1) veel mensen zijn bang om te sterven: uit onderzoek blijkt dat een derde van de mensen bang is om dood te gaan. Kennis over het proces van sterven kan deze angst verminderen.
2) er wordt een oproep gedaan voor een ‘palliatief verlof’: dit houdt in dat een werknemer, met toestemming van de werkgever afwezig mag zijn om steun en aandacht te geven aan een naaste die gaat sterven.
Met betrekking tot punt 1 heeft bijvoorbeeld het Landelijk Expertisecentrum Sterven de verschillende fases op een rijtje gezet:
– de behoefte aan eten en drinken neemt af naarmate het stervensmoment dichterbij komt.
– de lichamelijke toestand en het uithoudingsvermogen gaan naarmate de tijd vordert steeds verder achteruit.
– er kan een periode van onrust en verwardheid zijn als gevolg van bijvoorbeeld uitdroging of medicatie.
– de organen laten het één voor één afweten.
– het gehoor en zicht worden slechter.
– de ademhaling verandert. Deze wordt oppervlakkiger en onregelmatiger. (Deze kan zelfs tijdelijk stil lijken te vallen)
– uiteindelijk stoppen alle lichaamsfuncties: de ademhaling komt tot stilstand, het hart houdt op met kloppen, het bloed stroomt niet langer. De dood is ingetreden.
Het kennen en herkennen van deze fases kan de angst voor het sterven doen afnemen. Zowel bij degene die gaat overlijden als de mensen die bij dit proces aanwezig zijn.
Met betrekking tot punt 2 zal moeten blijken of dit voeten aan de grond krijgt. Het klinkt heel logisch. Je hebt zwangerschapsverlof, verlof voor vaders als er een kind geboren wordt en zorgverlof als iemand ziek is. Waarom dan ook geen verlof bij het sterven? Juist een periode dat je bij degene wilt/moet zijn die gaat sterven. De tijd zal uitwijzen of dit er gaat komen. Wat vind jij? Zou dit er moeten komen? Zou jij daar behoefte aan hebben?